“Willen jullie meer of minder Marokkanen?” vroeg Geert Wilders in maart 2014. “Minder, minder!” was het antwoord van het publiek. Wilders is aangeklaagd bij de rechtbank voor deze uitspraak die zou aanzetten tot haat. En toch lijkt dit soort discours steeds normaler te worden. “Wij” willen niet nog meer van “hen”: vluchtelingen, migranten, “vreemdelingen”. De grenzen van Europa worden steeds angstvalliger bewaakt, vanuit de angst voor een massale influx van vluchtelingen die onze samenlevingen zal ontwrichten. Los van deze angst, wie zijn wij eigenlijk om te bepalen of “zij” hier wel naartoe mogen komen?
Gesloten grenzen: een pijnlijke realiteit
Internationale verdragen erkennen momenteel aan bepaalde categorieën vluchtelingen het recht op opvang in het land waar ze naartoe vluchten. Dit geldt trouwens niet voor alle vluchtelingen; voor klimaatvluchtelingen en vluchtelingen voor een bepaalde vorm van economische ontwikkeling (zie Saskia Sassen: de ‘uitgestotenen’) bestaat er geen wettelijk kader. Wie zijn er dan wel erkend? Volgens de Conventie van Genève: mensen die vluchten voor vervolging of oorlog. Maar ook hier zijn we niet helemaal consequent. Zodra Syrische vluchtelingen in Europa komen, krijgen ze asiel, maar om hier te komen moeten ze zich maar redden op een enorm gevaarlijke en gewelddadige reis, met bijgevolg een natuurlijke selectie op basis van geld, gezondheid en geluk. Is dit niet hypocriet? In 2014 alleen al is 75% van de overleden migranten wereldwijd in de Middellandse Zee gestorven…
Het sluiten van grenzen leidt bovendien tot nog meer institutioneel geweld aan de grenzen en nog gevaarlijkere en duurdere routes met smokkelaars. En de akkoorden met autoritaire regimes om grenzen te externaliseren en daar al mensen tegen te houden, houdt mensen in een uitzichtloze situatie en zorgt dat grote sommen geld in verkeerde handen terechtkomen. Hoe kunnen we mensen die vluchten voor oorlog, voor vervolging en ander kwaad in de kou laten staan? Hoe kunnen we toestaan dat er zovelen in de Middellandse Zee zijn gestorven, op zoek naar een betere toekomst? Is het niet onze menselijke plicht om uit solidariteit anderen te helpen?
Daarnaast, waarom hebben eigenlijk alleen vluchtelingen het recht op asiel? Waarom hebben wij als Europeanen het recht om te migreren naar waar we maar willen op de aarde (zogenaamd als ‘expats’), maar is ‘Fort Europa’ bijna niet toegankelijk voor anderen? Wat geeft ons het recht om hier te wonen, alleen maar omdat we hier zijn geboren?
Open grenzen: de weg naar een menswaardig bestaan?
Het meest logische antwoord ligt naar mijn mening in open grenzen. Geef iedereen de mogelijkheid om te wonen waar hij of zij maar wil. Geef iedereen de vrijheid, waardigheid en gelijkheid waar ze als mens recht op hebben.
Tot een enorme golf van migranten zal dit niet leiden, dit hebben verscheidene studies al aangetoond. Tot meer uitwisselingen en circulaire migratie wel. Mensen zullen vrij zijn om naar Europa te komen, maar ook vrij om weer te vertrekken. Nu halen mensen het niet in hun hoofd om weer weg te gaan uit Europa, want wie zegt dat je er ooit weer inkomt? Bovendien heb je met open grenzen veel meer controle over de migratiestromen. De mensen die hier nu in de illegaliteit verblijven, zijn niet meer illegaal en kunnen bijgevolg zonder angst hun steentje bijdragen aan de samenleving. De gruwelen die nu gepaard gaan met de route naar Europa zullen verdwijnen als mensen het vliegtuig kunnen pakken in plaats van tienduizenden euro’s moeten betalen aan smokkelaars voor een reis die ze misschien niet eens overleven. En uit zovele studies blijkt telkens weer dat migranten (economisch gezien) bijdragen aan de samenleving waar ze naartoe migreren. Het zijn echt geen profiteurs, maar mensen zoals u en ik, die zich graag willen ontwikkelen, die verlangen naar een veilig en goed leven, een zinvol leven waarin ze iets kunnen bijdragen aan deze wereld. Zouden we niet eens moeten stoppen met hen dat te ontzeggen?